Van Holkema & Warendorf
5e herziende druk, augustus 2019
Het is 1939. Trudi woont met haar ouders, zussen en broer in de buurt van Batavia, in het huidige Indonesië. Ze heeft er een heerlijk leven: veel buiten spelen in de tuin, een Kokkie die haar verwent, altijd mooi weer.
Haar leven verandert geleidelijk als de Tweede Wereldoorlog uitbreekt. Eerst merkt ze er niet veel van, al zijn haar ouders bezorgd over hun familie in het verre Holland. Pas als in 1942 de Japanners het land bezetten, wordt het akeliger. Haar vader wordt opgepakt door de politie, de rest van de familie verhuist naar een kamp, naar een piepklein huisje waar ze met steeds meer mensen in moeten wonen.
Het leven in het kamp is moeilijk. Er is minder en minder eten, mensen moet zwaar werk doen en uren in de brandende zon op appèl staan. Trudi’s broer Leunis verdwijnt naar een mannenkamp. Veel vrouwen sterven van honger en uitputting en de Japanners zijn wreed. Zelfs als de mensen in Europa allang bevrijd zijn, duurt de oorlog in Indië nog voort.
Alleen Beer mocht mee vertelt het waargebeurde verhaal over een meisje dat in een ‘Jappenkamp’ de oorlog meemaakt. Trudi was decennia later de oppas van de kinderen van Vivian den Hollander. Haar Beer, die mee naar het kamp mocht, zit nog steeds in Trudi’s woonkamer – met een vestje aan tegen de Hollandse kou.
Wie verwacht dat de Beer een grote rol speelt in het verhaal, heeft het vreemd genoeg mis. Beer komt maar heel af en toe ter sprake. Mogelijk was hij in dat kamp wel een steun en toeverlaat voor Trudi, maar uit het boek blijkt dat totaal niet.
Afgezien daarvan is Alleen Beer mocht mee wel een belangrijk verhaal over een kind in een Jappenkamp. Trudi bekijkt het leven in het kamp aanvankelijk met kinderogen: ze kan weer buitenspelen (mocht ‘thuis’ niet meer, wegens te gevaarlijk), haar nichtje woont in hetzelfde huisje, ze ziet veel voordelen. Pas na een tijdje gaat de ellende pas echt parten spelen. Toch wordt het boek (op enkele details na) niet echt gruwelijk. Dat komt mogelijk door de wat afstandelijke toon; Trudi komt in het verhaal niet goed tot leven, maar blijft een personage op papier.
Deze - toch wel - klassieker is inmiddels aan een vijfde druk toe. Alleen Beer mocht mee is makkelijk te lezen, onbekende (Indische) woorden worden in de context vaak al duidelijk en er is een woordenlijst achterin het boek. Het verhaal is vooral interessant vanwege het thema. Geschikt voor lezers vanaf tien jaar.