Lemniscaat, juni 2020
Ole dacht altijd dat hij geen opa’s of oma’s had, tot zijn vaders vader overlijdt. Maar dan wordt hij nog niks wijzer, want zijn vader wil alleen maar zeggen dat opa een afschuwelijke man was en dat hij wat hem betreft allang dood was.
Maar er is wel een erfenis: een oud huis in Orpel in Noord-Brabant, vlakbij de Belgische grens. Door de omstandigheden gedwongen, gaan Ole en zijn vader er wonen, en dan komt opa voor Ole ineens heel dichtbij. Het is hem al snel duidelijk dat opa zo’n vijftig jaar geleden een smokkelaar van boter was. En dat opa niet erg geliefd was in het dorp. En dat opa dingen deed die het daglicht niet konden verdragen. Ole is vastbesloten om achter het geheim rondom zijn opa te komen. Maar heeft zijn vader dan toch gelijk: wíl Ole wel weten wat zijn opa op zijn geweten had? En wat zijn vader daarmee te maken heeft?
Een pungel is een jutezak waarin je bijvoorbeeld smokkelwaar vervoerde. Maar waar smokkelen in het begin van de vorige eeuw nog iets romantisch had, een kat-en-muisspel met de douane, was smokkelen van boter naar België in de jaren ’50 en ’60 een keiharde criminele activiteit geworden. Gaandeweg ontdekt Ole een deel van zijn familiegeschiedenis die niet echt fraai is.
Een minpuntje van het boek is dat de moeder van Ole heel gladjes voor drie maanden naar Tibet wordt gestuurd voor een retraite, zodat Ole en zijn vader tot elkaar veroordeeld zijn. Tel er die verhuizing vanuit Utrecht naar een uithoek van het land bij op, waardoor dit proces wel erg nadrukkelijk wordt versterkt. Het kan niet anders of Ole ontdekt in een relatief korte tijd wat er gebeurd is tussen zijn vader en zijn opa.
Het Pungelhuis is een boek dat met vaart verteld wordt en dat je achter elkaar uitleest. Het is duidelijk dat de auteur veel research gedaan heeft. Er is gebruik gemaakt van bijvoorbeeld oude krantenberichten en je zou zo in de atlas willen speuren naar Orpel en de omgeving waarin het verhaal speelt. Jammer, maar je kunt er niet heen: het dorp is verzonnen.
Achterin het boek staat achtergrondinformatie voor wie meer wil weten over smokkelen in de jaren ’50 en ’60 van de vorige eeuw. Het Pungelhuis is een boek over recente geschiedenis van Nederland, toegankelijk geschreven, heerlijk lezen. Geschikt voor lezers van elf jaar en ouder.