Hoogland & Van Klaveren, april 2017
Het is 1943. Sinds enige tijd woont Max in de kinderafdeling van Kamp Vught. Zijn ouders zijn in een ander deel van het kamp ondergebracht. Max is Joods.
Vroeger, thuis, had Max een eigen kamertje. Later, toen hij en zijn ouders moesten onderduiken, sliep hij op een matras op de vloer. Nu moet hij zelfs zijn bed delen met andere kinderen. Max mist zijn ouders en zijn oude leven. Gelukkig heeft hij één goede vriend: de rode kater Sabel. Sabel woonde vroeger in Amsterdam al bij Max, Sabel ging mee naar het onderduikadres en nu is Sabel stiekem in Kamp Vught. Hij slaapt bij Max onder de deken. Niemand mag weten dat Sabel er is, zeker een pestkop als Jacob niet. Jacob zou Sabel verraden aan de kampcommandant, zodat die een bontmuts van Sabels vacht kan maken. Gelukkig maar dat je Sabel alleen kunt zien als je goed bent.
Kinderen werden in Kamp Vught in een kinderbarak ondergebracht. Max heeft geen zusjes of broertjes, dus sinds hij en zijn ouders zijn verraden, is hij alleen. Het is logisch dat hij steun en houvast nodig heeft en dat de aanwezigheid van Sabel hem die biedt. Even vraagt de lezer zich af hoe Max in hemelsnaam een kat het kamp binnengesmokkeld heeft, maar al gauw wordt het (voor de goede lezer) duidelijk. Aan het einde wordt ook nog letterlijk uitgelegd hoe het zit met Sabel. Als dat minder expliciet was beschreven, was het wellicht nog mooier geweest, anderzijds is dit natuurlijk een boek voor kinderen. De vraag is of de uitleg nodig is; ook zonder werkelijk te begrijpen wie Sabel precies is, is Sabel een erg mooi boek over een eenzaam en angstig kind dat zich met behulp van zijn fantasie staande weet te houden in Kamp Vught.
Als het verhaal begint, is Max al in Kamp Vught. Door middel van flash-backs vertelt hij over zijn leven thuis, over hoe Joden steeds minder mochten en over hoe hij en zijn ouders moesten onderduiken. En over hoe ze toch gevonden werden door de Duitsers en Sabel niet mee kon naar waar ze naartoe gingen. Het boek eindigt met het Kindertransport van juni ‘43 vanuit Kamp Vught, via Westerbork naar een concentratiekamp in Duitsland. Max’ moeder is dan bij hem. Bij aankomst in het kamp in Duitsland moeten ze douchen. Daar eindigt het boek.
Sabel is indrukwekkend. Een prachtig geschreven boek over een kind in gruwelijke omstandigheden én over de waarde van fantasie, geschikt voor lezers vanaf tien jaar.