illustraties: Joke van Leeuwen
Querido, september 2017
Bekroond met een Zilveren Griffel 2018
Deef is een heel gewone jongen. Met een voorkant en een achterkant. En met een moeder en een vader. Die vader woont ergens anders.
Deef denkt veel na. Over wat je allemaal kan missen als je de bus mist, bijvoorbeeld (maar dat weet je nooit zeker, want je was er niet bij). Over wat hij moet worden (eigenlijk vindt Deef dat hij al iemand is. Maar dat telt dan weer niet). Of over wat andere mensen zeggen. (Dat je gewoon iets moet gaan doen, als je je verveelt. Maar wat is ‘gewoon’ nou precies? En is ‘ongewoon’ niet leuker?) Of over als hij iets wil zeggen, maar het niet durft te zeggen. Of over hoe je een held moet worden.
Deef is een jongetje zoals je alleen in de boeken van Joke van Leeuwen vindt. Hij kon een broertje van Deesje zijn, of van Toda: een kind dat met verwondering naar de wereld om zich heen kijkt en dat nadenkt over zaken die voor anderen heel alledaags zijn, en daar vervolgens zijn eigen draai aan geeft. Neem nou een woord als ‘kinderboerderij’. Deef zegt hierover: “Ik dacht vroeger dat de boer en de boerin van een kinderboerderij zelf ook kinderen waren. En dat er alleen jonge dieren mochten wonen. Zonder hun vader en moeder, want die moesten naar de grote-mensen-boerderij.” Er staat een illustratie naast van een jongetje in een overall, dat zegt: “Hallo, ik ben de kinderboer.” Even een klein uitstapje in het hoofd van Deef, waarin je kunt zien hoe associatief het jongetje denkt.
De illustraties en de tekst in Toen ik vormen een geheel. Favoriet: Deef op bladzijde 60 die demonstreert hoe hij zich verveelt; het jongetje ligt over een stoel gedrapeerd en aan alles in zijn lichaamstaal zie je hoe verschrikkelijk hij zich aan het vervelen is.
Toen ik is een grappig boek, met veel originele details, maar in het oeuvre van Joke van Leeuwen is het geen hoogtepunt. Het doet vooral verlangen naar een nieuwe Iep!, naar weer een echt, prachtig Joke van Leeuwenverhaal. De hoofdstukjes vanuit Deefs perspectief zijn vaak grappig, de stukjes waarin hij tussen de regels door worstelt met de scheiding van zijn ouders zijn prachtig, maar Deef zal in de toekomst niet uitgroeien tot een held als Viegeltje.
Toen ik is geschikt voor fantasievolle lezers vanaf zeven jaar.